#هنر_زندگی

✅روزگار گرچه خم کند قامت رعنای ما را/خم به ابرو نیارد عشق روز افزون ما را🌸

#دیوانده‌ره_پارک‌ملت

🇯‌🇴‌🇮‌🇳
💠 شارەکەم_دیواندەره 👇

https://telegram.me/joinchat/AAAAADzVpNOXn1nYRpbNsQ

#بوکان_ته‌سلیت

#دیوانده‌ره_هاوخه‌م‌تین

▪️#شاره‌که‌م_دیوانده‌ره 👇🏿
https://telegram.me/joinchat/AAAAADzVpNNtctuZZaduVw

#ئه‌مرو 1396/10/29
بارینی به‌فر له #دیوانده‌ره له روانگای هاوریانی #که‌نالی_شاره‌که‌م_دیوانده‌ره

https://telegram.me/joinchat/AAAAADzVpNOo8UBDBdBL2w

🔴 ادغام بانک‌ها تکذیب شد
🔹بانک سپه:
روند ادغام شاید چند سال طول بکشد ! بانکهای کوثر , انصار , مهر , حکمت و... ادغام نمیشوند و نام بانک سپه هم به هیچ‌عنوان تغیر نمیکند !

📢#دیوانده‌ره
🆔 @divandare

‌🗓 ئەمڕۆ پێنج شەممە

🌺 ۲۹ی خەرمانانی ۲۷۱٨ی کوردی
🌺 ۲۹ی شەهریوەری ۱۳۹۷ی هەتاوی
🌺 ۱۰ی موحەڕەمی ۱۴۴۰ی مانگی
🌺 ۲۰ی سێپتەمبەری ۲۰۱٨ی زایینی

وێنەگر:مه‌نسور یه‌عقوبی
#چل‌چه‌مه #دیوانده‌ره
🆔 @divandare

‍ 🔰
▫️#زبان_کوردی #میژوو

▫️ساراڵ، ساڵاڵ یان ساڕاڵ!؟
تێبینییه‌کی زمانه‌وانی
┄┄┄❅✾❅┄┄┄
🔸پێشه‌کی:
زمان له‌دوای پێشکه‌وتنێکی دوور و درێژ و دڕۆنگانه پێک‌هاتووه و هەر نەتەوەیەک زمان و ئه‌دەبی نەتەوایەتیی خۆی بپارێزێ، بە نەتەوەیەکی زیندوو ده‌ژمێردرێ. (۳) وادیاره که ئاخا‌وتن واتا تواناییی مرۆڤ بۆ قسەکردن که ڕووداوێکی لە نه‌کاو و کتوپڕی نییه، سروشتیه و له‌گه‌ڵ ئه‌ودا پێگه‌یشتووه.
سەبارەت به هۆی پەیدابوونی زار و سەرهه‌ڵدانی زمان زۆرشت ڕوون کراوه‌ته‌وه. هه‌ندێ که‌سێش ده‌ڵێن که له سەرەتاوە به جیاوازی دەربڕین و کۆکردنی دەنگەکان و وشەکان ده‌ست‌پێدەکات و لەگه‌ڵ بڵاوبوونەوە و فراوان‌بوونی سنووری بەکارهێنانی زمانەکه گەشه ده‌ستێنێ. (۱) کۆڵینەوە لەسەر مێژوو و ڕه‌وتی پێک‌هاتنی وشه‌کان (کە لێرەدا زمانی کوردی مەبەستە‌) زۆر شتمان بۆ ده‌رده‌خات.

🔸تێبینی:
لێرەدا بۆ نموونە بەکورتی باسێک لەسەر وشەیه‌کی ڕه‌سه‌ن و سه‌رنج‌ڕاکێش ده‌خه‌ینه ڕوو که له بنه‌ڕه‌ت‌دا بۆ کوێستانێکی ناوچه‌یه‌کی کوردستان (باشووری ڕۆژئاوای شاری #دیوانده‌ره) گوتراوە؛ به‌ڵام سه‌رده‌مانێکه به سێ شێوه‌ی جیاوازی ساراڵ، ساڵاڵ یان ساڕاڵ ده‌نووسرێت. لەوێ‌دا له‌ وه‌رزی به‌هاردا کوێستانەکانی‌ سه‌رسه‌وز و پڕگوڵ و کانياوی ئه‌و ناوچه‌یه، ديمه‌نێکی جوان پێک‌دێنێ و هەروها له‌و ناوچه‌دا ئاسه‌واره زۆرکۆن و مێژووییه‌کان وه‌ک: ته‌پۆڵکه کۆنه‌ و شێوه‌کارییه به‌ردینه‌کان دۆزراوه‌ته‌وه. بەڵام ئێستا ده‌مانه‌وێ درووستیی پێک‌هاتنی ناوی ئه‌و ناوچه‌یه (واتا "ساڕاڵ") پشت‌ڕاست بکه‌ینه‌وه.

1-ساراڵ: سار-Sar (ن/پ)، لێره‌دا وشه‌یه‌کی فارسییه و له فه‌رهه‌نگه‌کاندا به واتای باڵنده‌ی ڕه‌شیڵه-گاوانی هاتووه (۲) که پێکه‌وه ده‌بن به "گاوانیی [ڕه‌نگ] سووری گه‌ش". که هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی به‌وه‌و نییه.
2-ساڵاڵ: ساڵ-Sal (پ)، که لێره‌دا به‌رانبه‌ری "سال"ی فارسییه که پێکه‌وه ده‌بن به "ساڵی سووری گه‌ش!". که دیسان ئه‌مه‌ش بێ‌واتایه و په‌یوه‌ندییه‌کی به‌ هیچ شتێک نییه.
3- #ساڕاڵ: تێکه‌ڵ-لە دو وشەی ساڕ و ئاڵ [ساڕ + ئاڵ] پێک‌هاتووه (٤).
(3-1): ساڕ-Sar' (ئاوه‌ڵناو/پاشگر)، ئه‌م وشه‌یه له زاراوه‌کانی کورمانجیی ژوور‌دا واتا "سارد" (٥) و بۆ شوێن یان مەڵبەندێکی فێنک و سارد که‌ڵکی لێ وه‌رده‌گرن. له فه‌رهه‌نگه‌کانی: "کانی، فه‌رهه‌نگا کورمانجی پاک‌سرشت-عومه‌رزاده و هه‌نبانه بۆرینه"ش‌دا به واتای سارد هێنراوه. هه‌روه‌ها له فه‌رهه‌نگی شێخانی ‌(٦)، دوو وشه‌ی "سارد" و "شوێن" له‌به‌رانبه‌ری‌دا بۆ نووسراوه.
(3-2): ئاڵ-al: ئاوه‌ڵناوه و واتا ڕه‌نگی سووری گه‌ش یان کاڵ. "ئاڵ" له پاشگره نەناسراوه‌کانی زمانی کوردییه که له زۆربه‌ێ وشه‌کانیش‌دا به ناوه‌وه ده‌لکێت و واتای وێک‌چوونی و ڕێژه‌یی لێ زیاد ده‌کات و ده‌یکاته ناوێکی نوێ. وه‌کوو: هه‌رزاڵ-قرژاڵ-چه‌نگاڵ و هتد.
نموونه‌ واتاکانی: "ده‌نکی هه‌نار ئاڵه.."
یان:
له ئه‌شکی خوێن به‌یادی لێوی ئاڵت
که‌نارم بوو به کانی له‌عل و یاقووت..
"دیوانی سالم"

به‌س ده‌بێ به‌وه‌ش ئاماژه بده‌م که وشه‌ی "ئاڵ"، له زمانی کوردی‌دا به چه‌ند جۆری تریش تێکه‌ڵ ده‌کرێ و زۆرجاریش ڕه‌نگه هه‌مان واتای هه‌بێ؛
میناک:
1-ئاڵایی/al'ayî: [ئاڵ+ئایی]، شتی ڕه‌نگاوه‌ڕه‌نگ.
2-ئاڵبوونه‌وه/albûnewe، (ئاڵ+بوون+ه‌وه). (۷)
مه‌ته‌ڵی کوردی: "هه‌موو که‌س ددانی به تورشی ئاڵ ده‌بێته‌وه، قازی نه‌بێ به شرینی.."

🔸ده‌ره‌نجام:
هه‌روا که ده‌زانن زمانی کوردی پڕه له پێشگر-پاشگری ڕەسەن یان نەناسراو که ده‌بێ بدۆزرێتەوه و لێکۆڵینەویان لەسەر بکرێ؛ له‌م باسه‌دا و‌شه‌کانی ساراڵ و ساڵاڵ هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی مێژوویی-زمانی ـیان به‌و ناوچه و کوێستانه‌وه نییه و درووستی وشه‌که ده‌بێته "ساڕاڵ". واتا: "دەشت و کوێستانی فێنک و [پڕ لە گوڵ و کانیاوی] سووری گه‌ش". مەولەوی کورد (1806-1882) له شێعرێکی دیوانه‌که‌ی‌دا ئاماژه به‌م جوانییه‌ دەدا و ده‌فه‌رموون:

هه‌ر ساڕاڵ وه خوسووس وه‌ته‌ن بۆ
ئه‌رچی سه‌فای ڕۆح، ڕاحه‌تیی ته‌ن بۆ
به‌ڵام دووری تۆ یه‌ند زۆر ئاوه‌رده‌ن
ده‌ردێ وه ده‌روون هامده‌ردان به‌رده‌ن
وه هه‌رجا ته‌شریف تۆ ئه‌رزانییه‌ن
هه‌ر دیده په‌ی تۆ هه‌زار کانییه‌ن..

✍لێکۆڵینه‌وه: #زانکۆ_یاری
┄┄┄❅✾❅┄┄┄
▫️30ی خەزەڵوەری ۲۷۱۸

سه‌رچاوه‌کان:
۱- د. شوانی، چەند بابەتێکی زمان و ڕێزمانی کوردی. ۲۰۰۱
۲- فەرهەنگی کاوە.
۳- د. کاکل تۆفێق، ئاسایشی نەتەوەیی و پلانی زمان. ۲۰۰۷
٤- ح، کاکەوەیس، لِسان الکرد. ۱۹۸۷
٥- هەژار، هەنبانە بۆرینە.
٦- فەرهەنگی زانستگای کوردستان.
۷ـ فەرهەنگی درنج.